નિમ્નલિખિત દરેક પ્રશ્નના 3 ગુણ માટે જવાબ આપો.
Answer each of the following questions for 3 marks.
1) ભારતના બંધારણના પરિશિષ્ટ-7માં રહેલ સંયુક્ત યાદી વિષે જણાવો.
Write about concurrent list mentioned in schedule-7 of the Constitution of India.
2) રાજ્યપાલનું બંધારણીય સ્થાન ચર્ચો.
Discuss the constitutional position of the Governor.
3) આઝાદી પહેલાની ફેડરલ કોર્ટ વિષે જણાવો.
Write about the pre-independence era Federal Court.
4) Suo motu એટલે શું?
What is Suo motu?
5) કૌટિલ્યના અર્થશાસ્ત્રમાં સપ્તાંગ એ શું છે?
What is Saptang in Kautilya’s Arthashastra?
6) પ્રત્યાયોજિત વિધાન એટલે શું?
What do you mean by the term Delegated Legislation?
7) માહિતી અધિકાર અધિનિયમ, 2005માં રહેલ પ્રોએક્ટિવ ડિસ્ક્લોઝરનો ખ્યાલ સમજાવો.
Write about the concept of Proactive disclosure in Right to Information Act, 2005.
8) સામાજીકરણ એટલે શું? તેનું મહત્વ સમજાવો.
What is Socialization? Explain its importance.
9) વર્તણૂક એટલે શું?
What is behaviour?
10) લોકપાલ એટલે શું?
What do you mean by the term Lokpal?
નિમ્નલિખિત દરેક પ્રશ્નના 5 ગુણ માટે જવાબ આપો.
Answer each of the following questions for 5 marks.
11) ભારતમાં સંસદીય પ્રકારની શાસનપ્રણાલીના સ્વીકાર પાછળ જવાબદાર કારણો જણાવો.
What were the reasons behind acceptance of Parliamentary form of government in India?
12) ભારતમાં 73મા બંધારણીય સુધારા દ્વારા પંચાયતો સંબંધિત બંધારણીય જોગવાઇઓ કરવાની ફરજ કેમ પડી?
Why did it become essential to provide for constitutional provisions for Panchayats through 73rd Constitutional Amendment in India?
13) ભારતમાં શિક્ષણ નીતિની ઉત્ક્રાંતિ અંગે ચર્ચા કરો.
Discuss the evolution of Education policy in India.
14) “માહિતીનો અધિકાર જો સરકારને પારદર્શી બનાવે છે તો સામાજિક અન્વેષણ સરકારને જવાબદેહી બનાવે છે.” સમજાવો.
“If Right to Information makes government responsive, Social Audit makes government accountable.” Explain.
15) “જાહેર સેવા કાયદો એ જાહેર વહીવટમાં નૈતિકતા પ્રસ્થાપિત કરવામાં સીમાચિન્હરૂપ સાબિત થઈ શકે.” ચર્ચો.
“Public service act may prove to be a landmark in establishing morality in public administration.” Discuss.
16) એક વહીવટદાર તરીકે તમારી સમાજમાં વલણ બદલાવ અંગેની ભૂમિકા સમજાવો.
Explain your role in attitude-change in the society as an administrator.
નિમ્નલિખિત દરેક પ્રશ્નના 10 ગુણ માટે જવાબ આપો.
Answer each of the following questions for 10 marks.
17) “ભારતની સંસદ દેશમાં ચર્ચાઓ માટેનું મોટામાં મોટું ગૃહ છે.” ચર્ચો.
“The Parliament of India is the biggest debate house of the country.” Discuss.
18) “ન્યાયિક સ્વતંત્રતા અને ન્યાયિક સક્રિયતા જેવા ખ્યાલો ભારતમાં બિનજરૂરી ન્યાયિક હસ્તક્ષેપમાં પરિણમી રહ્યા છે.” પૃથક્કરણ કરો.
“The concepts like judicial independence and judicial activism are resulting into unnecessary judicial interference.” Analyse.
19) “રાજ્ય યાદીમાંના વિષયો ઉપર રાજયોની સત્તા હોવાના લીધે એ વિષયો ઉપર દેશમાં એકરૂપ એવું શાસન લાવવામાં કેન્દ્ર મુશ્કેલીઓ અનુભવી રહ્યું છે.” સાંપ્રત ઉદાહરણો લઈ ચર્ચા કરો.
“As the states are having authority over subjects in the state list, centre is finding it difficult to establish uniform system of rule over those subjects in the country.” Discuss with current examples.
20) વિકાસ પ્રક્રિયામાં રાજ્ય સિવાયની સંસ્થાઓની જરૂરિયાત અંગે વિવેચનાત્મક ચર્ચા કરો.
Critically examine the necessity of institutions other than state in the development process.
21) ઇ-ગવર્નન્સનો ખ્યાલ શું વાસ્તવમાં સરકારને નાગરિકાભિમુખ અને સરળ બનાવવામાં સફળ રહ્યો છે? ઉદાહરણ આપી સમજાવો.
Has the concept of E-governance proved to be successful in making the government citizen-centric and simple? Explain with examples.
22) “અમલદારશાહી એ અણગમતું છતાં હાલની સરકારો માટે અનિવાર્ય અંગ છે.” સમજાવો.
“Bureaucracy though disliked is an inevitable organ of today’s governments” Explain.
23) બુધ્ધિમત્તાના વિવિધ પ્રકાર કયા? શું આપના મતે ભાવનાત્મક બુધ્ધિમત્તા એ બુધ્ધિમત્તાનો શ્રેષ્ઠ પ્રકાર છે? કારણો આપી સમજાવો.
Which are different types of intelligence? Is Emotional intelligence the best form of intelligence in your opinion? Explain with reasons.
24) Case study –
A fresh engineering graduate gets a job in a prestigious chemical industry. She likes the work. The salary is also good. However, after a few months she accidentally discovers that a highly toxic waste is being secretly discharged into a river nearby. This is causing health problems to the villagers downstream who depend on the river for their water needs. She is perturbed and mentions her concern to her colleagues who have been with the company for longer periods. They advise her to keep quite as anyone who mentions the topic is summarily dismissed. She cannot risk losing her job as she is the sole bread-winner for her family and has to support her ailing parents and siblings. At first, she thinks that if her seniors are keeping quiet, why should she stick out her neck. But her conscience pricks her to do something to save the river and the people who depend upon it. At heart she feels that the advice of silence given by her friends is not correct though she cannot give reasons for it. She thinks you are a wise person and seeks your advice. What course of action would you advise her to adopt and why?
(UPSC 2016)
25) Case study –
Suppose you are an officer-in-charge of implementing a social service scheme to provide support to old and destitute women. An old and illiterate woman comes to you to avail the benefits of the scheme. However, she has no document to show that she fulfils the eligibility criteria. But after meeting her and listening to her you feel that she certainly needs support. Your enquiries also show that she is really destitute and living in a pitiable condition. You are in a dilemma as to what to do. Putting her under the scheme without necessary documents would clearly be violation of rules. But denying her the support would be cruel and inhuman. What is the rational way to resolve this dilemma? (UPSC 2016)
Dr.Vikalp R. Kotwal
SAMVIDHAAN Career Academy & Publications
(M) 84697 43567
www.vikalpkotwal.org
Your website is good and helpful for us as a good resource of computative examination